بهینه سازی سیستم خنک کننده خودرو در تابستان
می دانیم کـــه سیستم خنک کننده خودرو وظیفه بسیار مهمی بر عهده دارد ، دمای بسیار بالای موتور خودرو باید به هر نحوی شده پایین نگه داشته شود و در صورت کوچکترین نقص در سیستم خنک کننده با اتفاقات ناگواری روبرو خواهیم شد. در اواخر بهار و تابستان ، هوای گرمتر، تعطیلات، و سفرهای طولانی را در پیش خواهیم داشت. دلسرد نشوید اما اگر سیستم خنک کننده ی خودرو به خوبی کار نکند همه چیز را برای سرنشینان خودرو به یک کابوس تبدیل می کند. چون در واقع ناکارآمدی سیستم خنک کننده باعث خراب شدن خودرو میشود. اجازه ندهید کـــه چنین وضعیتی پیش بیاید.
ساده ترین راه برای اینکـــه خیالتان از اجرای بدون تغییر برنامه های تابستانی راحت شود، این اســـت کـــه از حالا به سیستم خنک کننده ی خودروی خود توجه کنید؛ چون هنوز هوا خنک اســـت. به ما اعتماد کنید، با این کار از پیش آمدهای بد و تعمیراتی کـــه احتمالاً هزینه ی سنگینی در بر خواهد داشت، جلوگیری می کنید. در ادامه روش هایی برای نگهداری از سیستم خنک کننده به شما ارائه می کنیم.
همانطور کـــه ميدانید موتوراحتراق داخلی اتومبیل به دلیل وجود احتراق‌های پی در پی به سرعت دچار افزایش دما ميشوند این افزایش دما باید تا مقدار معینی ادامه پیدا کند و سپس موتور در همین دما به عملکرد خود ادامه دهد.این دما معمولا با توجه به آلیاژ به کار رفته در ساخت بلوک بالایی و پایینی موتور و همچنین دمای مورد نیاز برای اینکـــه بیشتر سوخت پاشش شده به طور کامل احتراق یافته و همچنین برای جلوگیری از احتراق ناقص تعیین و تعریف ميشود.
سیستم خنک کننده خودرو
بنابراین آشنایی با اجزای تشکیل دهنده این سیستم و همچنین شناسایی عیوب آن و اقدام به موقع برای رفع این عیوب یکی از مهمترین نکاتی اســـت کـــه باید مالک هر وسیله نقلیه به خوبی با آن آشنا باشد، زیرا در صورت عدم بازدید به موقع سیستم خنک کننده و رفع مشکلات آن، به طور مستقیم در کار موتور خودرو اختلال ایجاد ميشود کـــه این بروز اختلال در موتور اتومبیل ميتواند از یک افزایش دمای ناچیز تا از بین رفتن کامل موتور اتومبیل و هزینه‌های چند میلیون تومانی برای بازسازی و احیا مجدد موتور را شامل شود.
اصلی‌ترین اجزای تشکیل دهنده سیستم خنک کننده موتور اتومبیل را رادیاتور، شلنگ‌های آب، واتر پمپ (پمپ آب)، ترموستات، پروانه خنک کننده (فن برقی)، سنسور دمای آب خودرو و مجاری آب اطراف بلوک موتور تشکیل ميدهند کـــه هر یک از این اجزا وظایف خاص خود را دارا هستند.
وظیفه سیستم خنک کننده چیست ؟
به بیان ساده تنها کار سیستم خنک کننده در هوای گرم، خنک کردن موتور و جلوگیری از بالا رفتن دمای موتور به بیش از دمای اســـتاندارد اســـت. فرآیند احتراق، گرمای زیادی تولید می کند. آستانه ی دمای ماده خنک کننده تا بالاتر از ۲۰۰ درجه می باشد و دمای موتور در نزدیکی اگزوز چند شاخه، به بیش از ۸۰۰ درجه می رسد. همه ی این گرما باید به جای دیگری انتقال داده شود، در غیر این صورت اجزاء موتور از کار می افتند. انتقال این گرما به جایی غیر از موتور، وظیفه سیستم خنک کننده اســـت.
سیستم خنک کننده چگونه کار می کند ؟
سیستم خنک کننده ی خودرو از طریق انتقال گرما کار میکند؛ گرما را از موتور می گیرد و آن را به هوای بیرون انتقال می دهد. مایع سیستم خنک کننده، کـــه ضد یخ یا مایع خنک کننده نام دارد، در واقع ترکیبی اســـت کـــه نیمی از آن آب اســـت و نیم دیگر مایع خنک کننده.
سئوال: چرا فقط از آب اســـتفاده نمی شود؟ مایع خنک کننده نسبت به آب دمای جوش بالاتری دارد و از خوردگی جلوگیری می کند.
ترکیبی از مایع خنک کننده و آب برای خودرو پیشنهاد می شود
مایع خنک کننده توسط پمپ آب در یک سری از مجراهایی کـــه در موتور تعبیه شده اســـت، جریان پیدا می کند. با جریان پیدا کردن مایع خنک کننده در موتور، تعادل دمایی با موتور صورت می گیرد. مایع خنک کننده ی موتور از طریق یک شیلنگ لاســـتیکی به رادیاتور انتقال پیدا می کند. زمانی کـــه مایع خنک کننده در رادیاتور جریان پیدا می کند، هوای میان لوله ها و مجراهای فلزی رادیاتور، گرما را از مایع خنک کننده می گیرد و آن را به محیط اطراف انتقال می دهد. هنقدمی کـــه خودرو در حال حرکت اســـت، هوا همواره از میان مجراهای رادیاتور عبور می کند و از طریق فن، جریان هوا به گردش در می آید. مایع خنک کننده، کـــه اکنون دمای آن پایین آمده اســـت، از طریق شیلنگ لاســـتیکی دیگری به موتور بازمی گردد و این فرآیند همچنان تکرار می شود.
اما این فرآیند ممکن اســـت در خودروهای مختلف متفاوت باشد. به صورت معمول یک یا چند تسمه، کار چرخاندن فن و به کار انداختن پمپ آب را انجام می دهند. دریچه رادیاتور فشار سیستم خنک کننده را کنترل می کند و اگر فشار مایع از حد معمول بیشتر شود، بعنوان یک شیر اطمینان عمل می کن.
ترموستات دمای موتور را کنترل می کند؛ یا دمای موتور را بالا می برد و یا آن را خنک می کند. زمانی کـــه موتور به دمای مناسب برای فعالیت رسید، ترموستات دریچه های موتور را باز می کند و به مایع خنک کننده اجازه می دهد به رادیاتور برود و بدین ترتیب فرآیند خنک شدن آغاز می شو.
نکاتی در نگهداری از سیستم خنک کننده
اگر از سیستم خنک کننده به خوبی نگهداری نشود، دیر یا زود از کار خواهد افتاد. زمانی کـــه در مورد نحوه ی نگهداری از سیستم خنک کننده ی خودرو با متخصص مکانیک صحبت می کنید باید به این مسائل توجه داشت:
مایع خنک کننده باید به صورت مداوم شارژ شود. برای اطلاع از دوره های توصیه شده برای تعویض مایع خنک کننده به راهنمای مالک خودرو مراجعه کنید. اگر مایع خنک کننده به صورت دوره ای جایگزین نشود، تاثیر آن در جلوگیری از خوردگی سیستم خنک کننده از بین می رود – مشکلی کـــه در ادامه به آن پرداخته شده اســـت – و قابلیت خنک کنندگی خود را نیز از دست می دهد. میزان مایع خنک کننده نیز باید همیشه چک شود. اگر مایع خنک کننده تمام شود، موتور خودرو به علت دمای بالا از کار خواهد افتاد.
رادیاتور:
رادیاتور از مجموعه‌ای از لوله‌های مارپیچی تشکیل شده کـــه اطراف آن به وسیله پره‌های موسوم به فین به صورت عمودی و افقی پوشانده شده اســـت. علت وجود این صفحات افقی و عمودی این اســـت کـــه با وجود این صفحات مساحت موجود برای انتقال و تبادل حرارت افزایش یافته و عملیات خنک‌سازی بهتر انجام ميشود.در اکثر رادیاتور‌ها یک مخزن اضافی برای کنترل میزان سطح مایع خنک کننده رادیاتور تعبیه شده اســـت کـــه در صورت افزایش بی‌رویه دمای موتور و بالا رفتن فشار در رادیاتور، آب اضافی به داخل این مخزن پس زده ميشود و با کاهش سطح مایع خنک کننده داخل رادیاتور آب مورد نیاز از طریق این مخزن تامین ميشود (پایین رفتن آب در رادیاتور مانند پیستون یک سرنگ عمل ميکند و با ایجاد مکش کمبود آب را از طریق مخزن جبران ميکند.)
اگر از مایع خنک کننده با قابلیت ضد خوردگی خود اســـتفاده نشود، یا به صورت دوره ای تعویض نشود، ممکن اســـت دچار خوردگی شود. خوردگی رادیاتور باعث سوراخ شدن آن می شود و در این صورت دیگر قابلیت به جریان درآوردن مایع خنک کننده را ندارد. هر چند وقت یکبار به متخصص مراجعه کنید تا رسوبات و خوردگی رادیاتور و سیستم خنک کننده را برطرف کند. همچنین از متخصصین بخواهید گرفتگی هایی مانند کاغذ، برگ، حشره یا سایر اشیاء را برطرف کند چراکـــه اگر سر راه جریان مایع قرار بگیرد، جریان آن را متوقف می کنند. آسیب دیدگی سیستم و یا رادیاتور دراثر برخورد سنگ و یا اشیاء دیگر با آن را چک کنید و در صورت مشاهده ی نشتی یا فرورفتگی آن را برطرف کنید.
تسمه ها و شیلنگ ها:
این وسایل از لاســـتیک تهیه شده اند و به مرور زمان پوسیده و فرسوده می شوند. به طور تقریبی هر چهار سال یک بار یا باید آنها را تعویض کنید، یا براساس دستورالعمل خودرو آنها را جایگزین کنید. انجام بررسی های مرتب برای پیدا کردن هر گونه نشانه خرابی و فرسودگی ضروری اســـت. ترک خوردگی تسمه ها یا نقاط نرم شده یا باد کرده روی شلنگ ها باید برطرف شو. اگر این وسایل مشکل داشته باشند، سیستم خنک کننده خودرو را از کار می اندازد.
پمپ آب (واتر پمپ)
پمپ آب همانطور کـــه از اسمش پیداســـت وظیفه به جریان انداختن آب را در مجاری اطراف بلوک موتور و رادیاتور بر عهده دارد. واتر پمپ‌ها نیروی مورد نیاز خود را به کمک تسمه از میل لنگ موتور اتومبیل ميگیرند و به وسیله پروانه‌ای با شکل هندسی خاص جریان آب را با سرعت و فشار بالا در مجاری یاد شده به حرکت در مي‌آورند. در بسیاری از خودروها، پمپ آب بوسیله تسمه تایم کار می کند. از آنجایی کـــه تسمه تایم باید مرتب تعویض شود، بیشتر متخصصان معتقدند کـــه معقولانه تر این اســـت کـــه پمپ را نیز همزمان با تعویض تسمه، تعویض کنید. اگر پمپ آب از کار بیفتد، موتور در اثر بالارفتن دما صدمه می بیند.
ترموستات:
نقش یک شیر اتوماتیک را بازی ميکند کـــه معمولا بر روی سر سیلندر موتور اتومبیل نصب ميشود. عملکرد ترموستات بدین شکل اســـت کـــه تا زمانی کـــه دمای آب به مقدار معینی نرسیده دریچه ترموستات بسته بوده و اجازه خروج آب از بلوک موتور به سمت رادیاتو را نميدهد. زمانی کـــه دمای آب به مقدار معین رسید جیوه موجود در ترموستات منبسط شده و باعث باز شدن دریچه ترموستات و جاری شدن آب به سمت رادیاتور ميشود و زمانی کـــه دمای مایع خنک کننده (آب و ضد یخ) از مقدار معین پایین‌تر رفت جیوه منقبض شده و به کمک فنر موجود دریچه ترموستات بسته می شود.
فن خنک کننده:
امروزه در اکثر خودروهای سواری از فن‌های برقی به جای پروانه‌های مکانیکی قدیمی اســـتفاده ميشود. این فن‌ها در مقابل رادیاتور نصب ميشوند و زمانی کـــه دمای آب از مقدار معین بالاتر رفت و باز شدن ترموستات اجازه گردش آب در مدار را داد، با دمیدن هوای پر سرعت به بدنه و صفحات خنک کننده رادیاتور موجب کاهش دمای مایع خنک کننده تا میزان تعیین شده ميشوند.
درب رادیاتور:
اطمینان حاصل کنید کـــه به صورت کامل بسته شده اســـت. اطراف آن را بررسی کنید کـــه نشتی وجود نداشته باشد. متخصص مکانیک میتواند با انجام تست، فشار درب رادیاتور را بررسی کند تا از سالم بودن آن مطمئن شود. مراقب باشید کـــه هیچ وقت زمانی کـــه موتور در حال کار اســـت، درب رادیاتور را باز نکنید.
همچنین، به علائم زیر کـــه نشان دهنده ی بروز مشکل در سیستم خنک کننده اســـت، توجه داشته باشید:
نزدیک شدن عقربه دمای خودرو به نزدیکی خط قرمز
نشت یا بخار شدن مایع خنک کننده و یا شنیدن صدای باد از زیر کاپوت خودرو
بالا بودن دمای موتور یا اســـتنشاق بوی مخصوص مایع خنک کننده
آگاهی و اجرای راه کارهایی برای نگهداری از سیستم خنک کننده میتواند از ایجاد مشکل در سیستم خنک کننده و موتور جلوگیری کند.
پایین بودن سطح مایع خنک کننده:
در این شرایط اولین اقدام کنترل کردن سطح مایع خنک کننده در مخزن مخصوصی اســـت کـــه در کنار رادیاتور تعبیه شده، توجه داشته باشید کـــه در هنقدم گرم بودن موتور از باز کردن درب رادیاتور خودداری کنید. این مشکل ميتواند با سوراخ بودن رادیاتور یا شلنگ‌ها و یا خرابی درب رادیاتور ایجاد شود. (قدم اول)
خرابی فن‌ها:
ممکن اســـت فن‌های خنک کننده به هر دلیلی از جمله قطعی در سیم یا بروز مشکل در سیم پیچ‌های آنها روشن نميشوند یا به اندازه کافی دور نميگیرند. (قدم دوم)
خرابی ترموستات:
ممکن اســـت ترموستات اتومبیل پس از مدت طولانی کارکرد ضعیف شده و همانند روز اول توانایی باز و بسته کردن مسیر آب را نداشته باشد در این صورت با بسته ماندن و باز نشدن به موقع مانع گردش آب و فرآیند خنک سازی ميشود. (قدم سوم)
خرابی فشنگی (سنسور دمای آب):
خرابی و یا ایجاد قطعی در سنسور دمای آب یا فشنگی ميتواند فرمان صحیح و لازم را برای فن‌ها صادر نکرده و در نتیجه باعث افزایش بی‌رویه دمای مایع خنک کننده شود. (قدم چهارم)
عملکرد ضعیف واتر پمپ:
واتر پمپ‌ها بعد از مدتی کارکرد ممکن اســـت عملکرد اولیه خود را از دست بدهند علاوه بر این شل بودن یا خرابی تسمه نیز ميتواند باعث عدم چرخش کافی پروانه واتر پمپ شده و سبب بروز مشکل در گردش صحیح آب شود. (قدم پنجم)
خرابی فشنگی مربوط به آمپر آب:
در برخی موارد خرابی فشنگی مربوط به آمپر دمای آب ميتواند اطلاعات غلط را در اختیار راننده قرار دهد، ولی در عمل افزایش دمایی مشاهده نشود. (قدم ششم)
ضعیف بودن اتصال بدنه:
در قسمت‌های مختلف بدنه تمامی خودروها اتصالاتی بنام اتصال بدنه تعبیه شده کـــه این اتصالات به قطب منفی باتری خودرو متصل هستند. در بسیاری از موارد مشاهده شده ایجاد رسوب و سولفات در این اتصالات موجب ضعیف شدن آنها ميشود و یکی از مشکلاتی کـــه ضعیف شدن این اتصالات ایجاد ميکنند ایجاد خطا در دمای آب مایع خنک کننده یا اختلال در کار فن‌هاســـت. (قدم هفتم)
خرابی موتور خودرو:
خرابی واشر سرسیلندر اتومبیل یا تاب برداشتن سرسیلندر ميتواند باعث ورود آب به داخل سیلندر‌ها شود کـــه این آب ورودی در پروسه احتراق بخار ميشود و از طریق اگزوز خودرو خارج ميگردد. بنابراین مهمترین نشانه بروز این مشکل ورود بخار آب و رطوبت قابل احساس توسط دست انسان در گاز خروجی از اگزوز اســـت.(قدم نهایی)
دیدگاه خود را ثبت کنید